Tijdens de zwangerschap is het belangrijk om gezond en gevarieerd te eten. Eten voor twee is echt niet nodig. Verse groenten en fruit zorgen voor je dagelijkse dosis aan vitamine en mineralen. Aardappels, rijst, brood en pasta geven je energie. Melk, kaas, eieren, vlees en vis leveren calcium en voorzien in de eiwitbehoefte van je groeiende kind en jezelf. Eet regelmatig verse vis. Vis bevat veel onverzadigde vetten en daarmee veel foliumzuur wat belangrijk is bij het opbouwen van ijzervoorraad in je bloed. Ook helpt het bij de opbouw van het hersen- en zenuwstelsel van de baby. Door in plaats van drie grote maaltijden te nuttigen op een dag, kan het prettiger zijn om vijf of zeven kleinere maaltijden te gebruiken. Op deze manier zorg je ervoor dat je maag niet leeg is (helpt tegen maagzuur en misselijkheid) en dat je maaltijd beter verwerkt wordt. Ook voorkom je zo de zogenaamde “suikerdips”, een te lage bloedsuiker waar je erg moe van kan worden. Door regelmatig gezonde tussendoortjes (met zo weinig mogelijk suiker) te nemen, zal je je een stuk energieker voelen! Probeer dagelijks minimaal 2 liter vocht binnen te krijgen.

Er zijn een aantal dingen die je beter niet kunt eten tijdens de zwangerschap:

Eet geen rauw vlees en geen ongewassen groenten en fruit. In (half)rauw vlees (zoals rosbief, fricandeau, tartaar, biefstuk, filet americain of ossenworst) en in ongewassen groenten en fruit kan een parasiet voorkomen die de infectie toxoplasmose kan veroorzaken. Zelf ervaar je de gevolgen van de infectie als een soort griep, maar besmetting tijdens de zwangerschap kan betekenen dat je ongeboren kind ook geïnfecteerd wordt. Bak vlees daarom goed door en was groente en fruit goed.

Eet geen producten die van rauwe melk zijn gemaakt, zoals de zachte kazen camembert en gorgonzola. Deze kunnen de listeriabacterie bevatten. Dit is een darmbacterie die zeer schadelijk kan zijn voor ongeboren baby’s. Kazen die dus niet gepasteuriseerd zijn, kun je daarom beter niet eten. Bij deze rauwmelkse kazen staat ‘au lait cru’ of ‘bevat rauwe melk’ op het etiket vermeld.

Eet liever geen lever tijdens de zwangerschap en niet meer dan 2 tot 3 keer per week een leverproduct als leverworst of leverpastei. In lever zit veel vitamine A en teveel van deze vitamine is in de zwangerschap niet gezond.

Wees voorzichtig met vacuümverpakte (rauwe) vis zoals gerookte zalm: ook hier kan de listeriabacterie inzitten. Rauwe vis is erg gezond, maar wees er zeker van dat de vis vers is. Bij de visboer mag je ervan uitgaan dat de vis vers is.

Probeer de inname van cafeïne te beperken tot 2 kopjes koffie per dag. Houdt daarbij ook rekening met het drinken van thee en cola. Deze dranken bevatten ook cafeïne.

Foliumzuur heeft een extra gezondheidswaarde tijdens de zwangerschap. Wij adviseren je 0,4 mg foliumzuur te slikken vanaf 4 weken vóór de zwangerschap tot en met de 12e week van de zwangerschap. Dit vermindert de kans op een open rug bij de baby. Foliumzuur is zonder recept te verkrijgen bij drogist of apotheek.

Roken wanneer je zwanger wilt worden wordt afgeraden omdat het de vruchtbaarheid kan verminderen. Zwanger worden kan daarom bemoeilijkt worden. Roken en meeroken verhoogt de kant op het krijgen van een miskraam, vroeggeboorte, loslating van de placenta en zelfs doodgeboorte. Roken tijdens de zwangerschap heeft een schadelijke invloed op de ontwikkeling van je ongeboren baby. In sigaretten zitten stoffen die zorgen voor een verminderde doorbloeding van de placenta (moederkoek) en daardoor een verminderde toevoer van zuurstof naar de baby. De groei van de baby kan hierdoor achterblijven en de lichamelijke conditie daarmee ook. Tijdens de bevalling heeft de baby vaak meer moeite om in goede conditie te blijven dan andere baby’s. Kinderen van ouders die roken hebben ook meer kans op onder andere wiegendood, astma en gedragsstoornissen. Ons advies is daarom om met roken en rokerige ruimtes te vermijden wanneer je zwanger bent, het liefst al daarvoor. Stoppen met roken is lang niet altijd makkelijk, wij willen je hierbij helpen en begeleiden. Ook is er een ‘stop-roken’polikliniek in het Gelre Zutphen ziekenhuis waarin zwangeren en hun partners begeleid kunnen worden in het stoppen met roken.

Het gebruik van alcohol tijdens bevruchting, zwangerschap en de borstvoedingsperiode kan ernstige gevolgen hebben voor de ontwikkeling van de baby. Het wordt daarom afgeraden alcohol te drinken tijdens deze periode. Alle alcohol die je drinkt komt rechtstreeks via de placenta bij de baby terecht. De baby kan dit nog niet goed afbreken, het blijft langer in het lichaam. Het is aangetoond dat per zwangere de gevolgen van alcohol tijdens de zwangerschap verschilt: door erfelijkheid is de een daar meer gevoelig voor dan de ander. De mogelijke gevolgen van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap zijn een miskraam, vroeggeboorte, foetaal alcohol syndroom (FAS) en zelfs doodgeboorte.

Drugsgebruik in de zwangerschap kan niet alleen veel complicaties tijdens zwangerschap en geboorte veroorzaken, maar ook daarna. Het kan de ontwikkeling van de (ongeboren) baby ernstig verstoren en daardoor bijvoorbeeld zorgen voor een groeiachterstand, een (blijvende) achterstand op geestelijk gebied, maar ook op gedrag, emoties en op het gebied van intelligentie. Een gestoorde motoriek en andere lichamelijke afwijkingen worden ook vaak gezien na drugsgebruik tijdens de zwangerschap. Soms wordt een kindje verslaafd geboren en moet het na de geboorte afkicken.   Als je alcohol of drugs gebruikt, geef dit dan bij ons aan. Wij kunnen er voor zorgen dat je adequate zorg krijgt tijdens je zwangerschap en daarna, om de risico’s voor de baby zo klein mogelijk te houden.

Drugsgebruik in de zwangerschap kan niet alleen veel complicaties tijdens zwangerschap en geboorte veroorzaken, maar ook daarna. Het kan de ontwikkeling van de (ongeboren) baby ernstig verstoren en daardoor bijvoorbeeld zorgen voor een groeiachterstand, een (blijvende) achterstand op geestelijk gebied, maar ook op gedrag, emoties en op het gebied van intelligentie. Een gestoorde motoriek en andere lichamelijke afwijkingen worden ook vaak gezien na drugsgebruik tijdens de zwangerschap. Soms wordt een kindje verslaafd geboren en moet het na de geboorte afkicken.   Als je alcohol of drugs gebruikt, geef dit dan bij ons aan. Wij kunnen er voor zorgen dat je adequate zorg krijgt tijdens je zwangerschap en daarna, om de risico’s voor de baby zo klein mogelijk te houden.

Lees ook de folder van rivm: “Informatie over zwangerschap & infecties”

Tijdens de zwangerschap mag je niet alle medicijnen gebruiken. Het is daarom verstandig om voor of tijdens je zwangerschap te informeren bij je huisarts, specialist of apotheek of de medicijnen die je gebruikt veilig zijn tijdens de zwangerschap. Soms wordt er dan geadviseerd om tijdelijk te stoppen of over te stappen op een ander medicijn.   Paracetamol kun je veilig gebruiken tijdens de zwangerschap en borstvoedingsperiode (maximaal 6 per dag). Gebruik van aspirine en ibuprofen wordt daarentegen afgeraden.

Sporten is voor iedereen goed en dus ook voor zwangeren heel gezond. Als je het leuk vind en het is nog goed te doen dan mag je heel veel sporten gewoon lekker blijven beoefenen. Je lichaam zal wel veranderen gedurende de zwangerschap onder invloed van hormonen en de groei van je buik. Banden worden wat slapper waardoor de kans op het verstuiken of overbelasten van spieren en gewrichten wat toeneemt. Ook wordt je buik groter waarbij je buikspieren zich vrijwel helemaal verplaatsen naar de zijkant van je buik. Je zwaartepunt verandert  en je moet er soms wat meer moeite voor doen om jezelf in evenwicht te houden.

Let daarom goed op je lichaam tijdens het sporten, je raakt misschien wat sneller buiten adem of je merkt dat je tussendoor even wat moet eten om je suikerspiegel goed te houden. Wanneer je na het sporten buikpijn of harde buiken hebt is dat vaak een teken dat je een volgende keer wat rustiger aan moet doen.

Er zijn wel een aantal sporten die wat meer risico geven, zoals bal- of vechtsporten of ruwe teamsporten waarbij de kans groter is dat iets tegen je buik aan komt. Als je op wintersport wilt, houdt er dan ook rekening mee dat je kunt vallen. Tot 12 weken van de zwangerschap zit de baarmoeder goed beschermd achter je schaambot. Daarna komt deze erbovenuit en is de kans op schade voor de zwangerschap wat vergroot als je valt. Overweeg zelf of je het nog verantwoord vindt om op wintersport te gaan, het zal ook afhangen van de ervaring natuurlijk. Diepzeeduiken is een sport die echt niet mag in de zwangerschap. Er is een verhoogde kans op decompressieziekte wanneer je zwanger bent en behandeling hiervoor is gevaarlijk voor de ongeboren baby.

Aanraders in de zwangerschap zijn wandelen, fietsen en zwemmen. Ben je op zoek naar een (aangepaste) sport die gericht is op zwangeren dan kun je in Vorden onder andere terecht bij Eefje Engelen en Ellen Bos. Zij verzorgen samen de ZwangerFit in de vorm van zwemmen en zaaloefeningen. Hierbij doe je bewegings- ontspannings- en ademhalingsoefeningen die aangepast zijn voor zwangere vrouwen.

Misschien zul je als zwangere merken dat je je werk minder goed kunt vol houden naarmate de zwangerschap zich vordert. Dat kan komen omdat je bijvoorbeeld veel moet staan op je werk of omdat je ploegendiensten moet draaien. Soms zorgen bepaalde zwangerschapsklachten ervoor dat je je werk minder goed kunt volhouden. Maak dit altijd bespreekbaar met je werkgever en ARBO-arts die samen met jou naar een passende oplossing moeten zoeken. Een werkgever is verplicht om de gezondheid van jouw en je baby te beschermen. In die periode moet het werk zo georganiseerd worden dat je veilig en gezond kunt werken. Soms betekent het dat je een keer extra pauze kunt nemen of dat je bijvoorbeeld na verloop van tijd geen nachtdiensten meer hoeft te draaien. In het meest ongunstige geval kan het betekenen dat je (voor een deel) de ziektewet terecht komt.   Vanaf 34-36 weken heb je als zwangere recht op zwangerschapsverlof.

Door de zwangerschap heb je meer kans op het krijgen van tandvleesontstekingen in de mond. Door een verhoogde hormoonspiegel kan je tandvlees overgevoelig reageren op tandplak. Het kan sneller gaan bloeden, opzwellen of gevoeliger worden. Besteed daarom dus aandacht aan je gebitsverzorging in de zwangerschap, dan hoeft je gebit er niet onder te lijden. Blijf zorgvuldig poetsen en flos regelmatig. De verleiding is soms groot om tandvlees dat bloedt juist niet te flossen. Ook worden achterste kiezen door misselijkheid niet goed gepoetst. Houdt deze plekken juist extra goed schoon.   Als je naar de tandarts gaat tijdens de zwangerschap vertel dan dat je zwanger bent. De eerste drie maanden van de zwangerschap zal de tandarts terughoudend moeten zijn met het maken van röntgenfoto’s. Uitgebreide tandheelkundige behandelingen dienen bij voorker te worden uitgesteld tot na de bevalling. De meeste behandelingen kun je echter gerust zonder risico ondergaan tijdens de zwangerschap, ook met verdoving.

Houdt er rekening mee als je op vakantie gaat naar een land waarvoor je gevaccineerd moet wroden dat je niet alle vaccinaties kunt halen als je zwanger bent. Je bent als zwangere ook extra gevoelig voor malaria, probeer landen waar dit heerst te vermijden. In het buitenland worden regels omtrent hygiëne vaak niet zo nauw genomen. Let daarom op dat groente altijd gekookt zijn en fruit gewassen en geschild. Ook is kraanwater vaak niet drinkbaar.   Bij een ongecompliceerde zwangerschap mag je in principe altijd vliegen. Omdat vliegtuigmaatschappijen geen bevalling in de lucht willen riskeren kun je vanaf 34 weken vaak niet meer mee, dit verschilt wel per vliegtuigmaatschappij. De luchtvaartmaatschappij zal daarom altijd vragen naar een ‘fit to fly’ verklaring van je verloskundige. Geef het daarom bij ons aan als je van plan bent om te gaan vliegen, dan kunnen wij deze voor je printen. Houdt er bij lange afstandsvluchten rekening mee dat je regelmatig beweegt omdat de kans op trombose verhoogd is als je zwanger bent.

Vrijen mag gewoon in de zwangerschap. Dit kan geen kwaad voor het kind. Wel kun je harde buiken krijgen die soms pijnlijk zijn. Dit kan een aantal uren duren. Soms helpt het om een warme douche te nemen of een warme kruik tegen je onderbuik aan te leggen. Warmte helpt spieren vaak om weer te ontspannen. Het kan ook zijn dat je een klein beetje bloedverlies hebt na het vrijen, ook dit kan geen kwaad. Als je twijfelt mag je natuurlijk gerust bellen.